Ten niewielki model samolotu aluminiowego ma wiele tajemnic związanych z jego pochodzeniem i historią. Choć zabawka w całości odlana z aluminium i pozbawiona ruchomych części,to jednak jest bardzo ciekawym zabytkiem z kolekcji Muzeum Miasta Zgierza prezentowanej na wystawie „Dziecięcy Świat – Zabawki z dawnych lat”.
Ważne, że podobne aluminiowe zabawki zostały zachowane w zbiorach innych muzeów, takich jak Muzeum Śląskie w Katowicach. Choć samoloty różnią się szczegółami, wydaje się jednak, że pochodzą z tego samego źródła. Istnieje przypuszczenie, że mogły być produkowane seryjnie, być może przez Częstochowskie Zakłady Zabawkarskie Przemysłu Terenowego, bo to ta fabryka w tamtym okresie specjalizowała się głównie w produkcji samochodów z różnych materiałów, między innymi z blachy i plastiku.
Prezentowany samolot to czterosilnikowy bombowiec odrzutowy. Wydaje się, że był wzorowany na radzieckich wojskowych odrzutowcach. Można w nim rozpoznać elementy takich maszyn, jak MIG-19 (co sugeruje tylny statecznik) lub YAK-25. Wśród kolekcjonerów zabawek istnieją również spekulacje, że twórca formy mógł się wzorować na brytyjskim samolocie de Havilland Comet, który był pierwszym pasażerskim samolotem odrzutowym. Zaprezentowano go w 1949 r. i wywołał on poruszenie w lotniczym świecie, jak i wśród laików.Być może właśnie dlatego stał się inspiracją do stworzenia zabawki. Jednak dokładne źródło natchnienia projektanta nie zostało ustalone i prawdopodobnie nigdy nie zostanie odkryte ze względu na brak informacji… o projektancie zabawki.
Samolot z Muzeum Miasta Zgierza nie jest odlany z ołowiu i cyny, jak żołnierzyki, ale z aluminium, materiału bardziej nowoczesnego i trwałego. Ten metal jest odporny na korozję i mimo że twardszy niż cyna czy ołów, to podatny na uszkodzenia, co widoczne jest na powierzchni zabawki, gdzie można zauważyć wiele rys i porowatość. Sugeruje to, że samolot brał udział w wielu „bitwach powietrznych” rozgrywanych nad chłopięcym pokojem lub w osiedlowej piaskownicy.
Interesujące jest, że ta dziecięcazabawka została odkrytadopiero w 2019 r. podczas remontu podłogi na piętrze muzeum, w jednym z pomieszczeń administracyjnych. Nic w tym dziwnego, bo dom pod lwami do końca lat 70. XX w. był zamieszkiwany przez lokatorów. Być może został ukryty przez małego lotnika w szczelinach drewnianej podłogi, ale równie dobrze mógł zostać przypadkiem porzucony przez poprzedniego właściciela lub po prostu sam się zawieruszył. Tego nie wiadomo.
Zgierski samolot można zaliczyć do bardzo ciekawej grupy zabawek –lanych z metalu. Figurki żołnierzyków są najbardziej popularnymi i znanymi odlewanymi zabawkami. Ich sukces sięga nawet XVIII w. Jednak po 1913 r.ich popularność jeszcze bardziej wzrosła dzięki książce Herberta G. Wellsa „Małe wojny”, która przedstawiała grę z wykorzystaniem małych figurek. Wraz z rozwojem przemysłu i lotnictwa pojawiały się także zabawki, które pobudzały dziecięcą wyobraźnię. Ważne, że pierwszy lot samolotem napędzany spalinowym silnikiem odbył się w 1903 r., a samoloty z silnikami odrzutowymi pojawiły się w latach 30. XX w. Z tego wynika, że podobna zabawka nie mogła powstać wcześniej.
Maciej Rubacha
Zostaw komentarz