Biolodzy zauważyli, że w przypadku niektórych zwierząt starzenie się nie jest związane z utratą żywotności i sprawności. Co ciekawe, ich wielkość, siła i zdolność do reprodukcji zwiększają się z wiekiem. Jaki jest ich sekret?
Pewnego dnia zwierzęta te nagle umierają, ale ich śmierć nie jest uwieńczeniem długiego i bolesnego procesu starzenia. Sekretem tych organizmów jest wytwarzanie dużych ilości telomerazy – enzymu, który chroni chromosomy i przeciwdziała zużywaniu się komórek i ich starzeniu się podczas każdego podziału komórkowego.
Enzym długowieczności
Telomery pełnią funkcję ochronnych „kapturków” znajdujących się na końcówkach chromosomów. Z każdym podziałem komórkowym te „kapturki” kurczą się, co sprawia, że nasze komórki szybciej się starzeją. To oznacza skrócenie czasu życia i wzrost ryzyka różnych chorób.
Skracanie się telomerów w trakcie każdego podziału nici DNA można uznać za rodzaj naszego zegara biologicznego. Istnieje limit podziałów komórkowych i mieści się w granicach od 50 do 70 cyklów. Długość telomerów jest więc wyznacznikiem wieku biologicznego komórki. Brak telomerów w komórce powoduje jej śmierć, czyli apoptozę.
Jednak zawsze są wyjątki. Komórka, która nie chce ulec apoptozie, zaczyna wytwarzać enzym odbudowujący telomery, czyli telomerazę. Często w takim przypadku zamienia się ona w komórkę nowotworową. Telomeraza jest biologicznie czynna nie tylko w komórkach nowotworowych. Jej wyższy poziom naturalnie występuje w komórkach produkujących plemniki lub komórki jajowe, w komórkach naskórka, embrionalnych i macierzystych.
Możemy sami wpływać na poziom telomerazy, dbając, by w naszej diecie nie zabrakło produktów zawierających naturalne substancje aktywujące ten enzym. Są to głównie dwa związki – cykloastragenol oraz resweratrol. Cykloastragenol jest substancją, w którą jest bogaty traganek błoniasty – roślina od lat stosowana w medycynie azjatyckiej, zaliczana do 50 najbardziej znaczących i wartościowych substancji leczniczych. Drugi związek –resweratrolwystępuje głównie w czerwonych winogronach, a także w orzeszkach ziemnych i owocach jagodowych. Jest produkowany w roślinach w reakcji na infekcje grzybicze, uszkodzenie tkanek, działanie promieniowania UV.
Cenny polifenol
Epokowym odkryciem ostatnich lat w biologii molekularnej i genetyce, które pomogło w dużym stopniu zrozumieć proces starzenia, było odkrycie białek sirtuinowych. Sirtuny decydują o tym, jak nasz organizm zachowuje się pod wpływem diety, aktywności fizycznej, stresu i innych czynników środowiskowych. Badania te zostały zapoczątkowane ponad 20 lat temu w MIT pod kierunkiem profesora Leonarda Guarante.Ustalono wtedy gen odpowiedzialny za długość życia komórek. Inna grupa badaczy – pod kierunkiem Davida Sinclaira, profesor genetyki z Harvard University Medical School – odkryła, że resweratrol aktywuje gen długowieczności sirtuiny i odgrywa zasadniczą funkcję w przebiegu procesów istotnych dla tempa starzenia się komórek. Naukowcy wykazali, że dzięki temu prostemu naturalnemu związkowi byli w stanie w ciągu tygodnia odwrócić proces starzenia u zwierzęcia laboratoryjnego. Badane tkanki dwuletniej myszy (65 lat ludzkich) zostały doprowadzone do stanu, w jakim są tkanki sześciomięsięcznego zwierzęcia (20 lat ludzkich).
Ale resweratrol ma szerszy wpływ na nasze zdrowie. To ochroniarz serca i naczyń. Tworzenie się blaszki miażdżycowej prowadzi do zmniejszenia elastyczności naczyń i zwężenia ich światła. Resweratrol działa ochronnie poprzez hamowanie agregacji płytek krwi, powstrzymuje proces zapalny, zmniejsza podatność lipoprotein LDL na oksydację. Ale działa nie tylko prewencyjnie – bierze udział w jeszcze jednej, bardzo istotnej reakcji, w wyniku której naczynia krwionośne się rozszerzają, ponieważ stymuluje syntezę tlenku azotu (NO), który ma właściwości przeciwzakrzepowe, przeciwzapalne i antypłytkowe.
Resweratrol odgrywa też ważną rolę w zapobieganiu chorób nowotworowych i w trakcie ich terapii. Wykazuje zdolność hamowania nowotworu na każdym etapie jego powstawania. Jest silnym antyutleniaczem, działa antymutagennie, pobudza aktywność enzymów, które uczestniczą w unieszkodliwianiu kancerogenów i ułatwiają ich usunięcie z organizmu. Niektóre badania naukowe wykazały, że ten polifenol uwrażliwia komórki nowotworowe na stosowane leki.
Badania naukowe potwierdzają też korzystny wpływ resweratrolu w walce z cukrzycą typu II. Zwiększa on wrażliwość komórek na insulinę i zmniejsza stężenie glukozy we krwi. Odpowiada także za zmianę ekspresji genów powodujących wychwyt insuliny oraz obniżenie stresu oksydacyjnego. Korzystne właściwości resweratrolu wykazano także w leczeniu schorzeń układu nerwowego. Ze względu na właściwości neuroprotekcyjne i przeciwutleniające znajduje zastosowanie w leczeniu chorób Alzheimera czy Parkinsona.
Mit czerwonego wina
Czy skoro resweratrol jest składnikiem czerwonych winogron, czerwone wino jest rozwiązaniem problemu? Czy jego picie dostarczy nam potrzebnej dawki tego związku, jak chcieliby niektórzy? Oczywiście nie! Nawet nie zbliża się do ilości istotnej klinicznie. Choć nie ma dokładnej rekomendowanej dawki tej substancji, przyjmuje się, że powinna ona wynosić od 200 do 400 mg na dobę. Tymczasem wina czerwone zawierają od 0,03 do 1,07 mg resweratrolu w 150 ml (wina białe zawierają go zaledwie 0,01–0,27 mg w 150 ml). Zatem, biorąc pod uwagę ilość resweratrolu w czerwonym winie, trzeba by wypijać ok. 40 szklanek wina dziennie, aby uzyskać choć 20 mg resweratrolu z diety. Z badań wynika, że potrzebujemy minimum 25 mg resweratrolu, aby aktywować sirtuinę. Dlatego w przypadku tej substancji najkorzystniej jest ją suplementować.
Katarzyna Lewkowicz-Siejka
Zostaw komentarz