Majówka już za nami, ale czy oby na pewno wszyscy wiedzą, co tak naprawdę świętowaliśmy? Nie mając tej pewności, tym razem prezentujemy wydawnictwo okolicznościowe z 1916 r.wydane na rocznicę święta Konstytucji 3 Maja. A były to pierwsze obchody tego święta w naszym mieście, w dodatku 125. rocznica uchwalenia tego przełomowego dokumentu.
Eksponat do zbiorów Muzeum Miasta Zgierza 11 lutego 1980 r. przekazał Antoni Piaskowski. Wydawnictwo ma format zbliżony do dzisiejszego A4, o dokładnych wymiarach 31,7 cm długości i 23,5 cm szerokości. Całość otoczona jest szarą, miękką obwolutą – jej stan jest dobry, jednak brzegi stron są po przedzierane i częściowo podklejone. Strony podszytu są luźne.
Konstytucja i historia Zgierza
Tekst broszury opracowało Zgierskie Towarzystwo Szerzenia Wiedzy im. Bolesława Prusa, by odpowiednio uczcić obchody. W 1916 r. wymagały one zgody okupacyjnych władz niemieckich, bo rzecz działa się w samym środku I wojny światowej. Administracja niemiecka zabiegała wówczas o przychylność Polaków, aby ci chętniej stawali po stronie państw centralnych.
Publikacja zawiera tekst pierwszej polskiej ustawy zasadniczej, co miało być hołdem dla jej twórców i zapisów. Autorzy wydania opatrzyli je wstępem historycznym zatytułowanym „Testament przodków”, tłumaczącym czytelnikom kulisy stworzenia ustawy zasadniczej. Dalej mamy opis obchodów rocznicy konstytucji w Zgierzu, uzupełniony kilkoma zdjęciami przedstawiającymi manifestację patriotyczną, która wówczas przeszła przez miasto. Tekst miał wzniosły charakter, a jego zadaniem było oddziaływanie ku pokrzepieniu serc. Trzecia część broszury to syntetyczny opis Zgierza z okresu pierwszych dwóch lat WielkiejWojny – zresztą doskonałe źródło do pracy nad poznawaniem historii miasta. Zawierał on syntetyczny skrót dziejów Zgierza oraz opis miejscowych instytucji oświatowych i kulturalnych. Druk broszury został wykonany siłami miejscowej drukarni M. Nowicki i S-ka w Zgierzu. Całość ukazała się tuż po zakończeniu właściwych obchodów i była rozprowadzona w Zgierzu dla upamiętnienia tego wielkiego wydarzenia.
Obraz obchodów
Użyte w publikacji fotografie to zbiór zdjęć z kilku różnych punktów w mieście. Przedstawiają one wspomnianą manifestację: na dzisiejszym placu Jana Pawła II u wejścia w ulicę Długą oraz na jej odcinku przed skrzyżowaniem z dzisiejszą ul. Popiełuszki. Fotografia została wykonana z balkonu kamienicy Juliana Kruschego. Ilustracje w broszurce uzupełniają zdjęcia z ulicy Dąbrowskiego, gdzie manifestacja fotografowana była z budynku należącego zgierskiej do fabrykanta maszyn Juliusza Hoffmana. Zdjęcia te poza ilustrowaniem wydarzeń związanych z 125. rocznicą uchwalenia Konstytucji 3 Maja, również mają wielkie znaczenie badawcze, bo pokazują fragmenty ówczesnego Zgierza z rzadko wykorzystywanych punktów.
***
Errata
W ostatnim wydaniu w artykule „Kafle z rycerskiego pieca” znalazła się niezamierzona nieścisłość wynikająca z materiałów, jakimi dysponowałem przy tworzeniu tekstu. Mianowicie, pierwsze kafle z dworu w Rogóźnie do Muzeum Miasta Zgierza przyniósł Wojciech Bryszewskiki, zgierzanin, historyk pasjonat i przyjaciel muzeum. To on natknął się na to cenne znalezisko i zaalarmował o nim archeologów pracujących w placówce, którzy rozpoczęli prace wykopaliskowe w tym miejscu. Za to panu Wojciechowi bardzo dziękujemy, a jako autor artykułu za błąd serdecznie przepraszam.
P.S. Dzisiejsze przepisy konserwatorskie wymagają natychmiastowego zawiadomienia o podobnych odkryciach odpowiednich służb, w takim przypadku Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz policji, oraz pozostawienie artefaktów na miejscu, ponieważ wszystkie zabytki archeologiczne, nawet te z prywatnych działek są w świetle prawa własnością Skarbu Państwa. Dopiero próżnie mile widziane jest poinformowanie najbliższego muzeum.
Maciej Rubacha
Zostaw komentarz